MANTILE

MANTILE

olim Mantele, Mantelium et mantelum: Plauto Captiv. Act. 3. sc. 3. Mantilium, Varroni l. 5. de L. Lat. Mantellum, quasi Manûs tela, Linteolum dicebatur, quo manuum sordes abstergebant in mensâ: Veteres enim Mantilia ante pectora ponere coen antes consueverant, ut hodie solemus lintea illa, quae Servietae dicuntur; quibus manus et labra tergimus. Verum iam aetate Plinii usum mutârunt, et integendis mensis servire inceperunt. Atque hoc tum temporis discrinen inter mappas et mantilia statutum est, ut haec mensas operirent, illae manibus tergendis praeberent usum. Unde Salmas. in Martialem l. 11. Epigr. 29. distichon hocce.

Attulerat mappam nemo, dum furta timentur,

Mantele e mensa surpuit Hermegenes,

Mappas, inquit, suas ad convivia afferebant singuli, Mantile convivator praebebat. Erant autem Mappae brevia lintea, quibus manus tergebant: unde Mappae breves eidem Poetae ἐπιθετικῶς alicubi appellantur. Villosa vero erant haec Mantilia, Plin. l. 7. c. 2. Unde Virg. Aen. l. 1. v. 702.

———— Tonsisque ferunt Mantelia villis.

Proin, sicut lanea vestimenta, quae villos habebant. ita et haec lintea Gausape dicta sunt, Martial. l. 14. Epigr. 138. cui tit. Gausapa villosa, vel Mantele,

Nobilius villosa tegant tibi lintea citrum:

Orbibus in nostris cir culus esse potest.

Scil. solae citreae mensae et pretiosiores Mantili tegebantur, ne foedarentur, aut maculas traherent: at viliores orbes sive mensae (nam omnes tum rotundae) sine integumento erant, ideoque in iis circuli non semel spectabantur, impressi ex lancibus seu patinis. Et quia omnes tum mensae rotundae fuêre, ideo et Mantilia eandem habebant figuram: ad quorum distin ctionem Gausape, quod lectis pro stragulo iniciebatur, Gausape quadratum dicitur eidem Poetae, Epigr. 152. libri praefati. Imô et Gausape mensas tergebant, quod villo sum erat, et quidem luxuriae causâ purpureum, ut docet Lucilius apud Priscianum l. 7.

Purpureo tersit tunc latas Gausape mensas, etc.

Plura vide apud Octav. Ferrarium, de Re Vestiar. Parte 2. l. 1. c. 7. Ludovicus Vives in August. de C. D. l. 21. c. 6. testatur, Mantile Lovanii mediô conviviô igni datum, redditumque Domino mundius splendidiusque, quam posset aquis et smegmatis quibusbuslibet: Nempe e lino incombustibili, de quo vide supra, factum erat. Unde et Langius l. 2. Ep. 52. ex Garistio lapide netili Manutergiorum istiusinodi: et Plin. l. 10. c. 1. Mapparum meminit, quae in focis ardentes, sordibus exustis, splendescerent igni magis, quam aquis possent. Inprimis enim Χειρεκμαγεῖα istiusmodi inde fiebant; ut videre est, apud Fortun. Licetum de reconditis Antiq. Lucernis, l. 5. c. 27. Vide quoque supra, ubi de Accubitalibus, item voce Mantela; infra porro Manutergium, Mittere.